Miejsca upamiętniające wojnę polsko-bolszewicką 1920 r. w Wyszkowie i okolicach

   Na terenie Wyszkowa i okolic odkryłyśmy wiele miejsc będących świadectwem udziału Wyszkowa i jego mieszkańców w wojnie polsko-bolszewickiej. 

Plebania - plebania kościoła św. Idziego, nazywana dziś "zabytkową plebanią". To tu
15 sierpnia 1920 r.
zjechali nieproszeni goście: Julian Marchlewski, Feliks Dzierżyński i Feliks Kon, tworzący Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski. Trzej polscy komuniści przyjechali do Wyszkowa, aby natychmiast po zajęciu Warszawy przez Armię Czerwoną ogłosić nową władzę Polsce i całemu światu. Wiadomość ta stała się sensacją i znalazła się na pierwszych stronach gazet w Europie i Ameryce.

Tablica w kościele
św. Idziego 
- tablica poświęcona jest mieszkańcom ziemi wyszkowskiej,którzy
zginęli w obronie

ojczyzny w wojnie

z bolszewikami

1919-1921 r. Tablica

powstała w dwudziestu-leciu międzywojennym i została ufundowana przez
wyszkowską młodzież.
Zniszczona najprawdopodobniej w czasie II wojny światowej lub bezpośrednio po niej. Została zrekonstruowana i odsłonięta 11 listopada 2003 r.

                                      

Pałac

Skarżyńskich - pałac

podzielił los większości polskich

majątków ziemskich

gdyż został zniszczony i zdewastowany przez

żołnierzy sowieckich, którzy się tam

zatrzymali.

Pomnik  na cmentarzu
- poświęcony polskim żołnierzom, którzy
zginęli na naszej ziemi 
w sierpniu
1920 r. Poświęcił
go ks. Wiktor Mieczkowski. Do dziś odbywają się przy nim patriotyczne uroczystości w rocznicę odzyskania niepodległości. Służba Bezpieczeństwa PRL domagała się od ks. proboszcza Józefa Fydryszewskiego usunięcia pomnika z cmentarza.

Pomnik w Rybienku Leśnym

- postawiony w miejscu, gdzie

bolszewicka czerezwyczajka

zamordowała w bestialski

sposób 4 polskich żołnierzy

i 3 cywilów. Wśród nich był podporucznik Antoni Wołowski, oficer wywiadu, który przedzierał się z rozkazami do Białegostoku. Został wzięty do niewoli pod Radzyminem, a następnie rozstrzelany z Rybienku Leśnym. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami i najwyższym polskim odznaczeniem wojskowym Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari. W miejscowości, gdzie oddał swoje życie za Ojczyznę, znajduje się ulica

ppor. Antoni Wołowski

im. ppor. Antoniego Wołowskiego. Pomnik został usunięty przez Komisję Oględzinową z Pułtuska w 1949r. Przechowywany w Somiance (zamurowany w schodach budynku Urzędu Gminy) został odnaleziony w 1989 r. Jego uroczyste

odsłonięcie 13.08.1989 r. było wielką manifestacją patriotyczną. Pomnik poświęcił ówczesny biskup płocki w asyście wielu księży. Uroczystość tę filmowała p. Ewa

Cenderowska. Emisja jej filmu pt. "Historia

pewnego pomnika czyli śladami cudu nad Wisłą", w którym zostały wykorzystane obszerne fragmenty kroniki nakręconej przez p. Cezarego Mękałę, nastąpiła rok później w programie 1 TVP. Do dziś jest miejscem uroczystych obchodów rocznicy Bitwy Warszawskiej.

 

Mapa miejsc upamiętniających wojnę polsko-bolszewicką na terenie Wyszkowa

Grób  żołnierski  na

cmentarzu w Brańszczyku 
- grób żołnierzy

Ochotniczego Pułku 

Piechoty. Pułk ten, 

w znacznej mierze

złożony z harcerzy,

wszedł do walki pod koniec lipca w okolicach Białegostoku. Słynął z karności i waleczności. Gdy cofał się przed bolszewikami, został za Ostrowią Mazowiecką otoczony i przebijał się na bagnety do swoich. Wszedł do grupy operacyjnej
gen. Lucjana Żeligowskiego. Walczył na naszej ziemi w rejonie Białegobłota, Knurowca

i Trzcianki. Gdy uczestniczył w walkach

w okolicy Komisarówki, dzisiejszej Ojcowizny, wizytował go gen.Józef Haller.

Kapliczka  w  Trzciance

- kapliczka poświęcona dwóm

żołnierzom 201 Pułku Piechoty;

ppor. Tadeuszowi Wagnerowi (zginął od ręcznego granatu bolszewickiego w sierpniu 1920r.) i szer. Józefowi Jerzyńskiemu. Zostali w tym miejscu pochowani przez kolegów broni podczas odwrotu. Kapliczkę ufundowała rodzina ppor. Wagnera
w 1922 r. Poświęcono ją podczas patriotycznej uroczystości, która zgromadziła kilkaset osób. 
W 2017 r. w Gminie Brańszczyk ekshumowano szczątki żołnierzy, które następnie pochowano, z należytym obrońcom Ojczyzny szacunkiem. W uroczystości uczestniczyli m.in. przedstawiciele parlamentu RP, partii politycznych, urzędów i instytucji oraz mieszkańcy gminy Brańszczyk i okolic. Dla licznie zgromadzonej młodzieży szkolnej, wydarzenie to stało się prawdziwą lekcją patriotyzmu.

Kapliczka w Strachowie 

- ufundowana przez

mieszkańców
w 10 rocznicę odzyskania

niepodległości na pamiątkę odparcia bolszewików pod Radzyminem 15 sierpnia 1920 r. Znajduje się na niej napis "Cud nad Wisłą".

Obelisk w Porębie -  Postawiony w 1930 r.
w 10 rocznicę wyzwolenia ojczyzny od najazdu bolszewickiego. Został poświęcony Józefowi Piłsudskiemu. Urząd Bezpieczeństwa PRL zdewastował pomnik w 1950 r. z inicjatywy lokalnych PZPR-owskich aktywistów. W 1990 r. społeczeństwo Poręby
i okolic przywróciło pomnikowi dawny wygląd. Pierwotnie na pomniku znajdowało się 8 nazwisk mieszkańców gminy, którzy zginęli
w obronie ojczyzny. Niestety, nie udało się już ich odtworzyć. 

Pomnik w Rząśniku

- ufundowany przez gminę

Wyszków w dziesięciolecie

odzyskania niepodległości

przez Polskę. W miejscu

gdzie zginął nieznany

polski żołnierz 

w sierpniu 1920 r.